La trasformazione di una città multietnica nella capitale di una nazione: i Lituani e Vilnius nella Russia tardoimperiale

Darius Staliūnas

Abstract


Questo articolo è dedicato alla questione della scelta di Vilnius come capitale di uno stato-nazione lituano moderno nell’ambito del movimento nazionale lituano del periodo tardoimperiale. Nell’articolo l’autore cerca di rivelare le ragioni alla base di tale scelta, di identificare i problemi che i nazionalisti lituani si trovarono ad affrontare nel perseguimento di questo obiettivo e di rispondere alla domanda su come i leader del movimento nazionale lituano speravano di realizzarlo. Si sostiene qui che, nonostante la situazione etnodemografica della città fosse estremamente sfavorevole ai lituani, e a dispetto della disapprovazione da parte delle altre nazionalità, Vilnius fu proclamata futura capitale nazionale dei lituani e della Lituania non solo per rivendicare i diritti storici a uno stato indipendente, ma anche perché questa città era il centro religioso e istituzionale più importante della regione e perché si avvertiva la necessità di nazionalizzare la popolazione dei suoi dintorni. Le forze politiche lituane cercarono di trovare alleati tra i movimenti che si opponevano all’Impero Russo, ma la loro ricerca non produsse risultati. Alcuni dei dirigenti lituani, in particolare quelli della destra, speravano nel sostegno del governo imperiale, ma quest’ultimo non era pronto a concedere la territorializzazione dell’etnicità, e di conseguenza neppure l’autonomia di una Lituania etnografica con Vilnius capitale.

 

This article is devoted to the question of Vilnius as the capital of a mod­ern Lithuanian nation-state in the Lithuanian national movement in the late imperial period. In this article, the author attempts to reveal the reasons behind such a decision, to identify the problems that Lithuanian nationalists faced in seeking to implement this goal, and to answer the question of how the leaders of the Lithuanian National Movement hoped to implement the goal. It is claimed that despite the very unfavorable ethnodemographic situ­ation of Lithuanians in the city and disapproval among other nationalities, Vilnius was proclaimed the future national capital of Lithuanians/Lithuania not only in order to claim historical rights for an independent state but also because this city was the most important religious and official center of the region, and finally because of the need to nationalize the population of the Vilnius region. Lithuanian political forces tried to find allies among the movements that opposed the Russian Empire, but their search produced no results. Some of the Lithuanian leaders, particularly from the right, hoped for the support of the imperial government, but the latter was not ready to agree to the territorialization of ethnicity, and thus to the autonomy of ethnographic Lithuania with Vilnius.


Parole chiave


Nazionalismo lituano; Vilnius; Lituania; Impero Russo; gruppo nazionale non dominante; Lithuanian nationalism; Vilnius; Lithuania; Russian Empire; non-dominant national groups

Full Text

PDF

Riferimenti bibliografici


Aleksandravičius E. (1993), «Bandymai atgaivinti universitetą Lietuvoje 1832–1918 m.», in Aleksandravičius E., XIX amžiaus profiliai, Lietuvos Rašytojų Sajungos Leidykla, Vilnius, pp. 93-103.

Bielinis K. (1931), 1905 metai. Atsiminimai ir dokumentai, Kaunas.

Bielinis K. (1959), Penktieji metai. Revoliucinio sąjūdžio slinktis ir padariniai, Amerikos Lietuvių Socialdemodratų Sąjungos Literatūros Fondo Lėšomis, New York.

Buchowski K. (2006), Litwomani i polonizatorzy. Mity, wzjajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polskolitewskich w peirwszej połowie XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.

Grinius K. (1962), Atsiminimai ir mintys, vol. 2, Naujienos, Chicago.

Gudaitis L. (1977), Platėjantys akiračiai. Lietuvių literatūrinė spauda 1904–1917 metais, Vaga, Vilnius.

Lenin V. I. (1961), Polnoe sobranie sočinenij, vol. 24, Politizdat, Moskva.

Merkys V. (1969), Razvitie promyšlennosti i formirovanie proletariata Litvy v XIX v., Mintis, Vilnius.

Merkys V. (2006), Tautiniai santykiai Vilniaus vyskupijoje 1798−1918 m., Versus Aureus, Vilnius.

Miknys R. (1990), «Tautiškosios lietuvių demokratų partijos programos projektas», in Lietuvių Atgimimo istorijos studijos. Vol. 1: Tautinės savimonės žadintojai: nuo asmens iki partijos, Žaltvykslė, Vilnius.

Miknys R. (1991), «Vilniaus autonomistai ir jų 1904–1905 m. Lietuvos politinės autonomijos projektai», in Lietuvių Atgimimo istorijos studijos. Vol. 3: Lietuvos valstybės idėja (XIX a.–XX a. pradžia), Žaltvykslė, Vilnius, pp. 173-198.

Miknys R. (1991a), «Povilas Višinskis ir Lietuvos nepriklausomybės idėja», in Lietuvių Atgimimo istorijos studijos. Vol. 3: Lietuvos valstybės idėja (XIX a.–XX a. pradžia), Žaltvykslė, Vilnius, pp. 133-137.

Miknys R. (1995), Lietuvos demokratų partija 1902–1915 metais, A. Varno, Vilnius.

Miknys R. (1997), «Vilnius and the Problem of Modern Lithuanian Statehood in the Early Twentieth Century», Lithuanian Historical Studies, vol. 2, pp. 108-120.

Motieka E. (1996), Didysis Vilniaus seimas, Lietuvos istorijos instituto leidykla, Vilnius.

Römer M. (1993), «Lietuva karo akivaizdoje», Baltos lankos, n. 3.

Römeris M. (2005), Lietuva. Studija apie lietuvių tautos atgimimą, Ž. Norkūnas, Vilnius.

Sirutavičius V. (1999), «Tautiškumo kriterijai multietninių visuomenių statistikoje. XIX a. vidurio Lietuvos pavyzdys», in Lietuvos istorijos metraštis 1998, Žara, Vilnius, pp. 74-85.

Sirutavičius V. – Staliūnas D. (eds.) (2011), A Pragmatic Alliance: Jewish-Lithuanian Political Cooperation at the Beginning of the Twentieth Century, Central European University Press, Budapest-New York.

Staliūnas D. (1997), «Kauno vizija XX a. Pradžioje», Darbai ir dienos, n. 4. pp. 59-64.

Staliūnas D. (2000) Visuomenė be universiteto? (Aukštosios mokyklos atkūrimo problema Lietuvoje: XIX a. vidurys–XX a. pradžia), Lietuvos Istorijos Institutas, Vilnius.

Staliūnas D. (2011), «Collaboration of Lithuanians and Jews during the Elections to the First and the Second Dumas», in Sirutavičius V. – Staliūnas D. (eds.), 2011, pp. 45-75.

Truska L. (1961), «Emigracija iš Lietuvos 1868–1914 metais», LTSR Akademijos Darbai, vol. 1, n. 10, pp. 71-85.

Unučak A. (2006), «Naša niva» i belaruski nacyjanal’ny ruch (1906–1915 gg.), Belaruskaja Navuka, Minsk.

Unučak A. (2011), «Naša niva i belorusskoe nacional’noe dviženie načala XX v.», Acta humanitarica universitatis Saulensis, vol. 12, pp. 172-180.

Vidmantas E. (1979), Lietuvos darbininkų periodinė spauda 1895–1917, Mintis, Vilnius.

Vyšniauskas A. (1991), «Lietuvos socialdemokratijos politinė transformacija 1898 metais», in Lietuvių Atgimimo istorijos studijos. Vol. 3: Lietuvos valstybės idėja (XIX a.–XX a. pradžia), Žaltvykslė, Vilnius, pp. 67-131.

Weeks T. R. (1999), «Monuments and Memory: Immortalizing Count M. N. Muraviev in Vilna, 1898», Nationalities Papers, vol. 27, n. 4, pp. 551-564.

Weeks T. R. (2009), «Creating Lithuanian Patriotism in a Polish-Jewish City: The Wilno/Vilnius Lithuanian Press, 1904-1922» in Nowak A. – Zięba A. A. (eds.), Formuły patriotizmu w Europie Wschodniej i Środkowej od Nowożytności do współczesności, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, pp. 251-263.




DOI: https://doi.org/10.15162/2282-5681/1583

Refback

  • Non ci sono refbacks, per ora.


Copyright (c) 2022 Darius Staliūnas



Nazioni e Regioni
Studi e ricerche sulla comunità immaginata
ISSN: 2282-5681 Nazioni e regioni è rilasciata con licenza Creative Commons CC BY-NC